فن لپتاپ دل

فن لپ تاپ دل و کاربرد آن

مهم ترین علت خرابی قطعات سخت افزاری داخل لپ تاپ پس از ضربه در ابتدا گرما و سپس رطوبت و نوسان الکتریکی است. وظیفه فن ، خنک کردن اجزای درونی از جمله واحد پردازنده مرکزی (CPU) و چیپ گرافیک (GPU) است. سیستم تهویه هوای لپ تاپ متشکل از دو بخش فن وهیک سینک است. هیت سینک یک قطعه آلومینیومی یا مسی است که دقیقا روی پردازنده قرار می‌گیرد و جریان هوای خنک فن را به پردازنده منتقل می‌کند لوله‌های مسی هیت سینک لپ تاپ پر از گاز هستند. این گاز داغ می‌شود و گرما را به انتهای لوله‌ها منتقل می‌کند. طرز کار این سیستم به این صورت است که ابتدا گرمای چیپ به سینک انتقال داده شده وسپس به فن منتقل میشود. بالا رفتن دمای سیستم میتواند به خاموش شدن سیستم و آسیب دیدن قطعات داخلی ختم شود 

فن CPU (پردازنده) لپ تاپ دل

CPU مخفف سه کلمه Central processing unit ، به معنی واحد پردازش اصلی است. پردازنده درواقع مغز اصلی لپ تاپ شما است و می‌توان گفت که اصلی‌ترین قطعه نیز محسوب می‌شود. سی پی یو لپ تاپ تراشه‌ای سیلیکونی است که بر روی مادربرد برای پردازش اطلاعات ورودی قرار می‌گیرد CPUها با قرار گرفتن میلیون‌ها ترانزیستور میکروسکوپی روی یک تراشه ساخته می‌شوند واحد پردازنده مرکزی (CPU) لپ تاپ برای کار در بازه دمایی مشخص، برنامه‌ریزی شده است. زمانی که پردازنده از این آستانه دمایی عبور کند و بیش از حد گرم شود، از کار می‌افتد.فن سی پی یو لپ تاپ قطعه‌ای است که دمای سیستم را در بازه مطلوب نگه می‌دارد ، و به اصطلاح از بروز overheat جلوگیری می‌کند.

انواع فن لپ تاپ دل و خرید آن

• تعداد سیم فن لپ تاپ :

فن لپ تاپ از طریق یک کابل به مادربرد دستگاه متصل می‌شود. این کابل در دو نوع 3 سیم و 4 سیم می‌باشد. ممکن است یک مدل فن ، هم نوع 3 سیم داشته باشد و هم 4 سیم.

• فن سه سیم: این فن شامل سه سیم ۱: سیم منفی منبع تغذیه ۲: سیم مثبت منبع تغذیه ۳: سیم تاکو

این فن ها برای اولین بار از طریق سیم سوم یا همان تاکو سنجش سرعت را باب کردند در واقع از طریق سیم سوم ، مادر برد می تواند پالس های فن را خوانده و تشخیص دهد که فن میچرخد و سرعت آن چقدر است اگر مادر برد تشخیص دهد که پالسی وجود ندارد و یا سرعت دوران خیلی کم است ، با آلارمی به کاربر اعلام میکند که مشکلی وجود دارد فن سه سیم با دریافت ولتاژ ثابت از منبع برق DC از طریق مادربورد کار می‌کند و به صورت پیوسته و با حداکثر پتانسیل خود میچرخد بنابراین صدای بیشتری نسبت به فن چهار سیم ایجاد میکند.

• فن چهار سیم : این فن شامل چهار سیم ۱:سیم منفی منبع تغذیه ۲ : سیم مثبت منبع تغذیه ۳ :سیم تاکو ۴ : سیگنال PWM

فن‌های چهار سیم شباهت زیادی به فن های سه سیم دارند با این تفاوت که این فن‌ها یک سیم اضافه برای تنظیم عرض پالس دارند و به صورت دقیق تری سرعت چرخش پروانه فن و ولتاژ مصرفی را کنترل میکنند. سیم چهارم در این فن ها یا همان سیم PWM (مخفف کلمه Pulse Width Modulation مدولاسیون عرض پالس ) وظیفه کنترل RPM ( RPM مخفف کلمه Round per minute هست و به معنی تعداد دوری که یک فن در یک دقیقه میزند) را دارد به عنوان مثال اگر پردازنده دما زیادی را تولید کند فن چهارسیم برای کنترل دما ولتاژ را افزایش میدهد و در شرایطی که پردازنده با انجام کارهای سبک تر دمای کمتری ایجاد کند ولتاژ مصرفی و چرخش فن در دقیقه کاهش میابد . فن های چهار سیم عمر بالاتری را نسبت به فن‌های ۳سیم تجربه می‌کنند این بدان دلیل است که فن ۴ پین براساس دمای موردنیاز، می‌تواند RPM و ولتاژ خود را تغییر دهنددر حالی که فن ۳ پین در بیشتر مواقع کار می‌کند و خود را به پتانسیل بالای چرخش خود می‌رساند. همین روند سبب می‌شود که از عمر آن کاسته شده و در نتیجه زودتر از رده خارج شود.

• جای پیچ: جای پیچ بر روی فن ها ممکن است متفاوت باشد، به‌طوری‌که 2 فن به‌طور کامل با هم مشابه هستند ولی جای پیچ آنها فرق دارد. درصورتی‌که اشتباه خریداری نمایید روی دستگاه شما قابل استفاده نخواهد بود.
• تعداد پره‌ها: تعداد پره‌ها می‌تواند در انواع فن متفاوت باشد. اما توجه داشته باشید که تعداد پره تأثیری در مقدار خنک کردن دستگاه ندارد.

فن COPY ، فن OEM و ORG : منظور از فن ORG ، فن اصل و اورجینال است. فن OEM غیر اصل می‌باشد. فن های COPY از جمله فن هایی هستند که از لحاظ ظاهری شبیه به فن های اورجینال هستند اما از نظر کیفیت قطعات سازنده نسبت به فن های اورجینال ضعیف تر و تعداد پره های کمتری نسبت به فن های اورجینال در آنها به کار رفته است به عنوان نمونه شرکت های FCN ، SUNON ، ADDA و FORCECON شرکت های تولید کننده فن های اورجینال وKFTYR ، QUETTERIEE و BRUSHLESS از جمله شرکت های تولید کننده فن های OEM یا غیر اورجینال هستند اگر این سه مدل را بخواهیم از لحاظ کیفیت طبقه بندی کنیم ابتدا اورجینال سپس OEM وبعد از انها فن های COPY

یکی از عواملی که سبب تفاوت و تفکیک یک مدل فن لپ تاپ میشود گرافیک دار بودن (PM) یا یدون گرافیک بودن (GM) مادربرد لپ تاپ و INTEL یا AMD بودن سی پی یو است . به عنوان مثال فن لپ تاپ دل 1557 براساس GM یا PM بودن گرافیک متفاوت است 

شکل ظاهری فن :

بعضی از فن لپ تاپ ها به صورت گرد، حلزونی و یا نیم دایره ای دیده میشوند به عنوان مثال فن لپ تاپ دل 1555 هم به صورت گرد و هم به صورت حلزونی موجود میباشد

 روش هایی برای جلوگیری از خرابی فن لپ تاپ دل 

• تمیز کردن فن و هیت سینک لپ تاپ دل

تمیز کردن هیت سینک سبب میشود که گرما بهتر به سطح آن منتقل شود و تمیز کردن فن سبب چرخش آسان و کمتر کار کردن آن میشود تاثیر تمیز کردن فن بر روی نحوه کار آن و کاهش دمای دستگاه به شدت چشمگیر است. توصیه می‌کنیم به‌طور مرتب و طی دوره‌های مشخص فن لپتاپ‌تان را تمیز کنید تا به مشکل مواجه نشوید

• استفاده از خمیر سیلیکون

قرار دادن مقدار مناسب خمیر سیلیکون روی CPU باعث انتقال بهتر دما به هیت سینک می‌شود. همان‌طور که می‌دانید افزایش دمای این قطعه مستقیما روی عملکرد کل سیستم تاثیر می‌گذارد. حتی اگر از لپ تاپ‌تان برای کارهای سنگین استفاده نمی‌کنید، استفاده از خمیر سیلیکون یا خمیر CPU یک امر ضروری است. خمیر سیلیکون یکی از اجزای جدا نشدنی لپ تاپ ها و کامپیوتر ها است زیرا باعث انتقال بهتر گرما از چیپ گرافیک یا CPU به هیت سینک می شود .نحوه کار آن هم به این صورت است که خمیر سیلیکون شکاف های بسیار ریز که بین چیپ و هیت سینک قرار دارد را پر می کند .البته این خمیر باید بعد از مدتی تعویض شود زیرا به خاطر گرمای بالایی که چیپ ها دارند خمیر کارایی خود را از دست می دهد و دیگر نمی تواند مانند قبل حرارت را به هیت سینک منتقل کند و خشک می شود ودر نتیجه کارایی آن نسبت به قبل کمتر می شود و اگر در زمان مناسب عوض نشود باعث سوختن و خرابی چیپ می شود .زمان مناسب برای تعویض خمیر سیلیکون لپ تاپ تقریبا سالی یکبار است اما این تایم بر اساس مقدار و نحوه استفاده شما از لپ تاپ می تواند متغیر باشد.

عوامل خشک شدن و فرسودگی خمیر سیلیکون

1. قدرت چیپ و حرارت تولیدی
2. عملکرد مناسب فن
3. خروج مناسب هوای گرم از داخل سیستم
4. فیکس شدن قطعات سیستم خنک کننده
5. استفاده از جنس با کیفیت خمیر سیلیکون

دلایل خرابی فن لپ تاپ دل

• جمع شدن گرد و غبار، روی منافذ خروجی هوا و روی قطعات داخلی لپ تاپ میتواند باعث گرم شدن بیش از حد و اختلال در نحوه کار فن لپ تاپ شود.
• استفاده از لپ تاپ با حداکثر توانی که دارد، برای مدتی طولانی نیز سبب از کار افتادن این قطعه میشود.
• استهلاک و سرویس نشدن طولانی مدت فن

روش تشخیص خرابی فن دل 

به صدای فن لپ تاپ گوش دهید

اگر در حین تست فن لپ تاپ، این قطعه صداهای ضربانی نامنظم یا صدایی خش خش و غیر عادی تولید کرد، ممکن است پره های فن شکسته شده باشند یا مانعی بین پره ها وجود داشته باشد.اکثرا کاربران فکر میکندد اگر صدای فن شنیده نشود به این معناست که فن لپ تاپ خراب است و کار نمیکند در صورتی که در بعضی از لپ تاپ ها باید گرمای سیستم از یک حدی بالاتر باشد تا فن شروع به چرخش با دور بالا کند 

جریان خروجی هوا را بررسی کنید

حتی اگر صدای کار فن را نمی‌توانید بشنوید، برای بررسی سالم بودن فن لپ تاپ می‌توانید از جریان هوا کمک بگیرید. شما باید بتوانید هوای خارج شده از دریچه‌ های دستگاه را احساس کنید. هنگام روشن شدن سیستم جریان هوا بسیار سبک است. اما با رسیدن سیستم به دمای عملکرد طبیعی، جریان هوا هم قوی‌تر می‌شود. در این زمان فن لپ تاپ باید بیرون دادن هوا را از دریچه اصلی خروجی ، که معمولا کنار دستگاه قرار دارد ، آغاز کند.

به ارور هایی که دستگاه میدهد توجه کنید

اگر دستگاه شما مرتبا و بدون هشدار ری‌استارت می‌شود ، سرعت‌اش در استفاده عادی کم می‌شود ، یا صفحه آبی (BlueScreen) را به شما نشان می‌دهد و یا در زمان های نامنظم دستگاه خاموش میکند ممکن است مشکلی برای سلامت فن لپ تاپ ایجاد شده باشد.

 استفاده از نرم افزار های تعیین دما 

بعضی از لپ تاپ‌ها هنگام روشن شدن میزان دما را نشان می‌دهند. اگر دستگاه شما اینکار را نمی‌کند ، می‌توانید برای بررسی دمای پردازنده از یک نرم افزار استفاده کنید نرم افزار EVEREST و AIDA64 از جمله نرم افزار هایی هستند که برای تعیین دمای لپ تاپ کاربرد دارند.