فن لپ تاپ ایسر و کاربرد آن
مهم ترین علت خرابی قطعات سخت افزاری داخل لپ تاپ پس از ضربه در ابتدا گرما و سپس رطوبت و نوسان الکتریکی است. وظیفه فن،خنک کردن اجزای درونی از جمله واحد پردازنده مرکزی (CPU) و چیپ گرافیک (GPU) است. سیستم تهویه هوای لپ تاپ متشکل از دو بخش فن و هیت سینک است. هیت سینک یک قطعه آلومینیومی یا مسی است که دقیقا روی پردازنده قرار می‌گیرد و جریان هوای خنک فن را به پردازنده منتقل میکند لوله‌های مسی هیت سینک لپ تاپ پر از گاز هستند. این گاز داغ میشود و گرما را به انتهای لوله‌ها منتقل میکند. طرز کار این سیستم به این صورت است که ابتدا گرمای چیپ به سینک انتقال داده شده و سپس به فن منتقل می شود. بالا رفتن دمای سیستم میتواند به خاموش شدن سیستم و آسیب دیدن قطعات داخلی ختم شود.
فن cpu (پردازنده) لپ تاپ ایسر
CPU مخفف سه کلمه Central processing unit، به معنی واحد پردازش اصلی است. پردازنده در واقع مغز اصلی لپ تاپ شما است و میتوان گفت که اصلی‌ترین قطعه نیز محسوب میشود. سی پی یو لپ تاپ تراشه‌ای سیلیکونی است که بر روی مادربرد برای پردازش اطلاعات ورودی قرار می‌گیرد CPU ها با قرار گرفتن میلیون‌ها ترانزیستور میکروسکوپی روی یک تراشه ساخته میشوند واحد پردازنده مرکزی (CPU) لپ تاپ برای کار در بازه دمایی مشخص، برنامه‌ریزی شده است. زمانی که پردازنده از این آستانه دمایی عبور کند و بیش از حد گرم شود، از کار می‌افتد. فن سی پی یو لپ تاپ قطعه‌ای است که دمای سیستم را در بازه مطلوب نگه می‌دارد، وبه اصطلاح از بروز overheat جلوگیری میکند.
انواع فن لپ تاپ ایسر و خرید آن
• تعداد سیم فن لپ تاپ :
فن لپ تاپ از طریق یک کابل به مادربرد دستگاه متصل میشود. این کابل در دو نوع 3 سیم و 4 سیم میباشد. ممکن است یک مدل فن ، هم نوع 3 سیم داشته باشد و هم 4 سیم.
فن سه سیم: این فن شامل سه سیم ۱:سیم منفی منبع تغذیه ۲:سیم مثبت منبع تغذیه ۳:سیم تاکو
این فن ها برای اولین بار از طریق سیم سوم یا همان تاکو سنجش سرعت را باب کردند در واقع از طریق سیم سوم، مادر برد می تواند پالس های فن را خوانده و تشخیص دهد که فن میچرخد و سرعت آن چقدر است اگر مادر بورد تشخیص دهد که پالسی وجود ندارد و یا سرعت دوران خیلی کم است، با آلارمی به کاربر اعلام میکند که مشکلی وجود دارد فن سه سیم با دریافت ولتاژ ثابت از منبع برق DC از طریق مادربورد کار میکند و به صورت پیوسته و با حداکثر پتانسیل خود میچرخد بنابراین صدای بیشتری نسبت به فن چهار سیم ایجاد میکند.
فن چهار سیم : این فن شامل چهار سیم ۱:سیم منفی منبع تغذیه ۲ : سیم مثبت منبع تغذیه ۳ :سیم تاکو ۴ : سیگنال PWM
فن‌های چهار سیم شباهت زیادی به فن های سه سیم دارند با این تفاوت که این فن‌ها یک سیم اضافه برای تنظیم عرض پالس دارند و به صورت دقیق تری سرعت چرخش پروانه فن و ولتاژ مصرفی را کنترل میکنند . سیم چهارم در این فن ها یا همان سیم PWM (مخفف کلمه Pulse Width Modulation مدولاسیون عرض پالس ) وظیفه کنترل RPM ( RPM مخفف کلمه Round per minute هست و به معنی تعداد دوری که یک فن در یک دقیقه میزند) را دارد به عنوان مثال اگر پردازنده دما زیادی را تولید کند فن چهارسیم برای کنترل دما ولتاژ را افزایش میدهد و در شرایطی که پردازنده با انجام کارهای سبک تر دمای کمتری ایجاد کند ولتاژ مصرفی و چرخش فن در دقیقه کاهش میابد . فن های چهار سیم عمر بالاتری را نسبت به فن‌های ۳سیم تجربه میکنند این بدان دلیل است که فن ۴ پین براساس دمای موردنیاز، میتواند RPM و ولتاژ خود را تغییر دهند در حالی که فن ۳ پین در بیشتر مواقع کار میکند و خود را به پتانسیل بالای چرخش خود می‌رساند. همین روند سبب میشود که از عمر آن کاسته شده و در نتیجه زودتر از رده خارج شود
جای پیچ: جای پیچ بر روی فن ها ممکن است متفاوت باشد، به طوری که 2 فن به طور کامل با هم مشابه هستند ولی جای پیچ آنها فرق دارد. درصورتی‌که اشتباه خریداری نمایید روی دستگاه شما قابل استفاده نخواهد بود.
فن COPY ، فن OEM و ORG :
منظور از فن ORG، فن اصل و اورجینال است. فن OEM غیر اصل میباشد. فن های COPY از جمله فن هایی هستند که از لحاظ ظاهری شبیه به فن های اورجینال هستند اما از نظر کیفیت قطعات سازنده نسبت به فن های اورجینال ضعیف تر و تعداد پره های کمتری نسبت به فن های اورجینال در آنها به کار رفته است به عنوان نمونه شرکت های FCN، SUNON، ADDA و FORCECON شرکت های تولید کننده فن های اورجینال و KFTYR ، QUETTERIEE و BRUSHLESS از جمله شرکت های تولید کننده فن های OEM یا غیر اورجینال هستند اگر این سه مدل را بخواهیم از لحاظ کیفیت طبقه بندی کنیم ابتدا اورجینال سپس OEM و بعد از انها فن های COPY.
یکی از عواملی که سبب تفاوت و تفکیک یک مدل فن لپ تاپ میشود گرافیک دار بودن (PM) یا یدون گرافیک بودن (Gm) مادربرد لپ تاپ و intel یا Amd بودن سی پی یو است .
شکل ظاهری فن :
بعضی از فن لپ تاپ ها به صورت گرد، حلزونی و یا نیم دایره ای دیده میشوند به عنوان مثال فن لپ تاپ ایسر 5750 هم به صورت حلزونی و هم به صورت دایره ای موجود میباشد
روش هایی برای جلوگیری از خرابی فن لپ تاپ ایسر
• تمیز کردن فن و هیت سینک لپ تاپ ایسر
تمیز کردن هیت سینک سبب میشود که گرما بهتر به سطح آن منتقل شود و تمیز کردن فن سبب چرخش آسان و کمتر کار کردن آن میشود تاثیر تمیز کردن فن بر روی نحوه کار آن و کاهش دمای دستگاه به شدت چشمگیر است. توصیه می‌کنیم به طور مرتب و طی دوره‌های مشخص فن لپتاپ‌تان را تمیز کنید تا به مشکل مواجه نشوید
• استفاده از خمیر سیلیکون
قرار دادن مقدار مناسب خمیر سیلیکون روی CPU باعث انتقال بهتر دما به هیت سینک میشود. همان‌طور که می‌دانید افزایش دمای این قطعه مستقیما روی عملکرد کل سیستم تاثیر می‌گذارد. حتی اگر از لپ تاپ‌تان برای کارهای سنگین استفاده نمی‌کنید، استفاده از خمیر سیلیکون یا خمیر CPU یک امر ضروری است. خمیر سیلیکون یکی از اجزای جدا نشدنی لپ تاپ ها و کامپیوتر ها است زیرا باعث انتقال بهتر گرما از چیپ گرافیک یا CPU به هیت سینک می شود. نحوه کار آن هم به این صورت است که خمیر سیلیکون شکاف های بسیار ریز که بین چیپ و هیت سینک قرار دارد را پر می کند. البته این خمیر باید بعد از مدتی تعویض شود زیرا به خاطر گرمای بالایی که چیپ ها دارند خمیر کارایی خود را از دست می دهد و دیگر نمی تواند مانند قبل حرارت را به هیت سینک منتقل کند و خشک می شود و در نتیجه کارایی آن نسبت به قبل کمتر می شود و اگر در زمان مناسب عوض نشود باعث سوختن و خرابی چیپ می شود. زمان مناسب برای تعویض خمیر سیلیکون لپ تاپ تقریبا سالی یکبار است اما این تایم بر اساس مقدار و نحوه استفاده شما از لپ تاپ می تواند متغیر باشد.
عوامل خشک شدن و فرسودگی خمیر سیلیکون
1. قدرت چیپ و حرارت تولیدی
2. عملکرد مناسب فن
3. خروج مناسب هوای گرم از داخل سیستم
